Yapılan araştırmalara göre, yaklaşık her 4 çocuktan 1'i liseden mezun olmadan önce siber zorbalık ile karşılaşıyor. İnternet çağındaki anne-babalar olarak, siber zorbalık hakkında çocuğunuzla nasıl konuşacağınız konusunda zorluk yaşayabilirsiniz. Böyle bir konuşma yaparken size rehberlik yapması amacıyla, MetLife Defender ve George Washington Üniversitesinin Yardımcı Fakültesinde bulunan Dr. Bridget Green bir ekip kurdu ve çocuğunuzla siber zorbalık konusunda bir konuşma yapabilmeniz için aşağıda verilen soruları ve cevapları hazırladı.
1. Çocuğumla siber zorbalık hakkında konuşmaya başlamanın en iyi yolu nedir?
Siber zorbalık hakkında yapacağınız konuşmaları herhangi bir zamanda gündeme getirebilirsiniz ve bu sohbetleri nerede yapacağınızın da bir önemi yoktur, ancak bu gibi konuşmanın yapılması son derece önemli ve zorunludur. Çocuğunuzla aranızdaki iletişimi desteklemek ve öğrenme sürecine yardımcı olmak için, çocuğunuza bu konudaki fikirlerinizi ifade edin ve/veya bu konudaki görüşlerinizi anlatın ve eğer çocuğunuz böyle bir siber zorbalık eylemine kendisi bir siber zorba olarak iştirak ediyor ise, uygulayacağınız potansiyel sonuçlar hakkında onunla bir konuşma yapın.
Çocuğunuzla konuştuğunuz zaman, çocuğunuzun siber zorbalık hakkında konuşmak ve bu konuda sorular sormak bakımından kendisini rahat hissetmesini sağlamanız çok önemlidir. Çocuğunuzdan siber zorbalığı tanımlayıp, tarif etmesini isteyin ve gerek duyarsanız, bu tanıma her ikinizin de katılacağı bir yerden kendi cevaplarınızı vermeye başlayın. Bu konuda muhtemelen gerçekleştirilecek olan bir diyalog aşağıdaki gibi olmalıdır:
Ebeveyn: Siber zorbalık terimini nasıl tanımlarsın?
Çocuk: Bir insanın başka bir insana bilgisayar üzerinden kötü davranmasıdır.
Ebeveyn: Güzel bir noktaya değindin. Siber zorbalığın bir insanın başka bir insana bilgisayar ve cep telefonlarını kullanarak kötü davranması olduğuna ben de katılıyorum. Ayrıca ben bu konuda şunu da söyleyebilirim, online ortamlarda kötü davranmak birden fazla sayıda da insanın başına gelebilir, çünkü bazı insanlar o an için kötü bir gün geçiriyorlardır ve gerçekten de inanmadıkları şeyleri söylüyor olabilirler. Eğer bir insanın başka bir insana özellikle ve tekrar ve tekrar kötü davrandığını görüyorsan, o insanın diğerinin duygularını incitmek istediği fikrine kapılabilirsin.
Bu şekilde konuşarak, çocuğunuzun siber zorbalık konusunu nasıl tanımladığı ve algıladığına ve bu konuyu daha da iyi anlamasına bir fırsat sağlamış olacaksınız. Bu şekilde yapacağınız karşılıklı etkileşim, aynı zamanda başka insanların üzgün oldukları, hayal kırıklığı yaşadıkları zaman veya stresli oldukları zaman neden kötü şeyler söyleyebileceğini açıklarken, çocuğunuzda bir empati yeteneğinin gelişmesine de yardımcı olacaktır. Empati yapma eğitiminin verilmesi, çocuğunuzun siber zorbalık yaptığını düşündüğü birisine karşı durumu hemen böyle yorumlayarak, bir cevap vermesini veya reaksiyon vermesini de önlemiş olacaktır.
2. Çocuğumun siber zorbalık tecrübesine maruz kalabileceği ortak yerler nerelerdir?
Çocuğunuz online ortamlarda giderek daha fazla zaman geçirmeye başladıkça, siber zorbalık olayıyla karşılaşma şansı da giderek artmış olacaktır. Facebook, Instagram, ve Twitter gibi popüler sosyal medya siteleri üzerinde gençler kendileriyle ilgili resimleri, videoları paylaşmakta ve kendilerine ait özel ve direkt mesajları akranlarına göndermektedirler. Bu gibi sosyal medya siteleri kullanıcılarına bir kimlik atayıp, verseler de aynı zamanda bunlara ait başka aplikasyonlar da bulunur ve buralarda kullanıcıların anonim/isimsiz olarak gezinmelerine izin verirler. Siber zorbalık kamuya açık olan web siteleri ve bu gibi anonim/isimsiz dolaşılan aplikasyonlar üzerinde gerçekleşir ve bu sebep dolayısıyla da, çocuğunuz teknolojiyi kullanmaya başlayıp, teknolojiyle iyice haşır neşir olmadan önce onunla siber zorbalık konusu hakkında konuşmanız çok önemlidir.
Her ne kadar siber zorbalık olayları muhtelif sosyal medya siteleri, oyun siteleri ve anonim aplikasyonlar üzerinde gerçekleşse de, çocuğunuz ile bu konuda sürekli iletişim halinde olmak ve çocuğunuzda pozitif bir online davranışını pekiştirmek çok önemlidir. Siber zorbalık hakkında çıkan haberleri ve makaleleri çocuğunuzla birlikte okuyup, inceleyin ve onu siber zorbalık konusuna cevap verebilmesi ve hazırlıklı olabilmesi için bu konuda hazırlayın. Son olarak, online ortamlarda yapılan herhangi bir konuşmanın çocuğunuzu rahatsız etmesi halinde, size gelip, her zaman için bu konuda konuşması gerektiğini de çocuğunuza hatırlatın.
3. Çocuğum siber zorbalığa maruz kalıyorsa, bunun işaretleri nelerdir? Siber zorbalık ile ilişkilendirilebilecek olan bazı duygusal ve davranışsal işaretler vardır. Siber zorbalık olayına maruz kalan bireyler akıllı telefonlarını, bilgisayarlarını ve/veya tabletlerini kullandıktan sonra kendilerini gergin, üzgün ve zaman zaman da depresif hissettiklerini ifade etmişlerdir.3 Çocuğunuzun bilgisayarını kullandıktan sonra, daha sessizleştiğini, mesafeli davrandığını veya ağlamaklı olduğunu fark edebilirsiniz. Siz odaya girdiğiniz zaman, çocuğunuz da kullanmakta olduğu web sitelerini aniden kapatabilir ve yaptığı online aktivite hakkında sizinle konuşmaktan kaçınabilir. Siber zorbalık olayının kurbanları aynı zamanda okula gitmeyi de istemezler, teknolojiyi kullanmak istemezler ve gerek okul içinde, gerekse de dışında geleneksel zorbalık eylemlerine kendileri de katılırlar.
4. Çocuğum eğer bir siber zorbalık kurbanı ise ne yapmalıyım?
Çocuğunuzun bir siber zorbalık olayının kurbanı olduğunu duyduğunuz zaman, bu durum karşısında nasıl bir cevap vereceğiniz hakkında bilgi sahibi olmanız ve siber zorbalık konusunu etkin bir şekilde ele alıp, ilgilenmeniz çok önemlidir. Çünkü sizin vereceğiniz tepki, çocuğunuzun sizinle ileride yapacağı konuşmaları da etkileyecektir. Çocuğunuzun elinden hemen bilgisayarını ve/veya akıllı telefonunu almayın ve ona “eğer orada yazılanlar seni rahatsız ediyorsa, o zaman bilgisayarını kapat” diyip, konuyu geçiştirmeyin. Size siber zorbalığa benzediğini düşündüğü mesajları aldığını söylediği için, eğer sırf bu yüzden çocuğunuzun elinden teknolojiyi alırsanız o zaman bu durum karşısında uygun bir cevap olarak onu cezalandırmış olursunuz. Gençler bakımından ise, teknolojiyi kapatıp, elinden olmak genç çocuğunuzun toplumsal açıdan muhtemelen hissedebileceği dışlanma duygusunu öyle bir anda yok etmeyecektir. Bu gibi agresif mesajlar karşısında çocuğunuzun neler hissettiğini onunla konuşmanız önemli olacaktır.
Çocuğunuz size güvenip, kendisinin bir siber zorbalık olayına maruz kaldığını söylemişse, ona mesajın içeriğini onunla birlikte incelemek istediğinizi söyleyin. Mesaj içeriğini okuduktan sonra da, çocuğunuzun size bu mesajı gösterdiği için doğru olanı yaptığını söyleyerek, onu takdir edin. Daha sonra, bu mesajı okuduktan sonra çocuğunuzun ne hissettiğini ve bu meseleyi nasıl ele almak istediğini ona sorun. Her ne kadar bu gibi bir siber zorbalık olayı karşısında nasıl bir cevap vereceğiniz konusunda karar almak bir ebeveyn olarak size düşse de, çocuğunuzun da bu siber zorbalık durumu karşısında nasıl bir cevap vereceğine dair ona bir söz hakkı tanımanız da tavsiye edilmektedir. Çocuğunuza aldığı bu mesaja bir cevap verip, vermediğini ya da mesajı silip, silmediğini sorun ve ona online ortamlarda agresif bir davranışla cevap vermemesi gerektiğini tekrar hatırlatın. Eğer bu siber zorbalık olayını yapan kişi çocuğunuz ile aynı okula gidiyorsa, okulu bu durumdan haberdar edin çünkü bütün eyaletlerdeki okullar zorbalık karşıtı politikaları kabul etmişlerdir ve geleneksel zorbalık artık okullardan, siber mekânlara kadar genişlemiş bir haldedir. Son olarak, bu gibi mesajların bilgisayardan silinmiş olması halinde, siber zorbalığı ispatlayan ekran görüntülerini her zaman almanız çok önemlidir.
5. Eğer benim çocuğum siber zorbalık yapıyorsa, ne yapmalıyım?
Potansiyel mağdurluk konusuna nasıl cevap vereceğinizi bilmeniz önemli olduğu kadar, çocuğunuza siber bir zorba olmamasını öğretmek de bir o kadar önemli bir konudur. Çocuğunuzun başka çocuklara siber zorbalık yaptığını keşfetmişseniz, bu durumda duygularınızı kontrol etmeniz ve ona karşı agresif bir şekilde reaksiyon göstermemeniz çok önemlidir. Çocuğunuzun gönderdiği mesajları, tehditleri veya kısa duvar yazılarını inceleyin. Ona neden bu mesajları gönderdiğini sorun ve bu mesajlar eğer kendisine gönderilmiş olsaydı neler hissedebileceğini sorun. Bu onda empati becerilerinin gelişmesini sağlayacaktır ve dolayısıyla da çocuğunuzun online ortamlarda nasıl bir karşılıklı etkileşimde bulunacağını da geliştirmiş olacaktır. Son olarak, çocuğunuzun kendi davranışı için siber ortamda zorbalık uyguladığı kurbanına bir özür mektubunu yazması tavsiye edilmektedir.
6. Çocuğuma ona müdahale ettiğimi hissettirmeden onun online aktivitelerini takip etmenin en iyi yolu nedir ?
Çocuğunuzun hayatına veya gelişimine müdahale etmeyi her ne kadar istemeseniz de, onun online ve offline ortamlarda güvende olmasından emin olmayı istersiniz. Örneğin, gerçek hayattan alınan şu örneği bir düşünün:
Bir anne 15 yaşındaki kızını ve onun yedi arkadaşını eğlence parkına götürmüştür. Grup eğlence parkına sabah saat 10.00’da gitmiştir. Parkın içine girdikten sonra, anne eğlence parkının haritasını kızlarla birlikte inceler. Anne onlara öğlen yemeğinde katılmaya karar verir ve anne masanın sonunda otururken, kızlara iyi vakit geçirip, geçirmediklerini sorar ve onların yanında değilken, neler yaptıklarını sorar. Anne kızının ve arkadaşlarının yaptıkları her aktiviteye katılmamıştır ancak kızların güvende olmalarını ve eğlence parkı içindeyken hiçbir zarar görmediklerinden emin olmayı başarmıştır.
Ebeveynler de online aktiviteler sırasında bu gibi benzeri kısa kontrol noktaları uygulayabilirler. Online check-in /katılım bazen zor olabilir, çünkü online iletişimler yetişkinler tarafından her zaman anında duyulmayabilirler veya hemen erişim sağlanamayabilir. Bazı ebeveynler ise kendi çocukları ile sosyal medya üzerinden arkadaşlık yaparak, onları online ortamlarda kontrol etmeyi deniyorlar. Bu her ne kadar çok büyük ve güzel bir ilk adım olsa da, doğrudan mesajlar veya özel grup sohbetleri üzerinde çok şey gözden kaçırılmış olabilir. Çocuğunuz ile sürekli şekilde yapacağınız istikrarlı bir iletişim, onun agresif bir online dilinden korunmasında yardımcı olacaktır.
